Ödemeler dengesine virüs şoku

Ödemeler dengesine virüs şoku

Vakıf Katılım

Mart ayı ödemeler dengesi rakamları virüs şokunun dış dengede yarattığı tahribatın ne kadar büyük olduğunu gösteriyor. Cari hesapta 2018 Mayıs ayından bu yana gerçekleşmiş en büyük açığı görüyoruz. Petrol fiyatlarındaki düşüşün olumlu etkisine rağmen küresel salgının tetiklediği ihracat ve turizm çöküşü cari dengeyi bozuyor. Nisan ve Mayıs aylarında da muhtemelen cari dengenin bozulmaya devam ettiğini göreceğiz.
Mart ayında cari açık 4,9 milyar dolar ile piyasanın (4,4 milyar) ve İş Yatırım (4,5 milyar) beklentilerinin üzerinde geldi. Buna paralel olarak 12 aylık birikimli cari fazla Şubat ayına göre 4,8 milyar dolar azalarak 1,5 milyar dolara geriledi. Benzer şekilde 12 aylık birikimli çekirdek denge (enerji ve altın hariç denge) 4,9 milyar dolar azalarak 45,6 milyar dolara inmiş oldu.


Şubat ayında portföy çıkışları ve net ticari kredi ödemelerine rağmen, hazinenin eurotahvil borçlanması (4,0 milyar) ve bankaların yurt dışındaki muhabir hesaplarından gerçekleşen giriş (3,2 milyar) sayesinde finans hesabında 3,2 milyar dolarlık giriş görmüştük. Şubat ayı finansman cephesine uzaktan baktığımızda gördüğümüz bu “görece olumlu” tablo Mart ayında virüs şokunun etkisi ile çok sert bir şekilde bozuldu. Finans hesabından 7,7 milyar dolarlık çıkış mevcut. Net hata noksan kalemindeki -4,0 milyar dolar ve cari açığı da hesaba katınca resmi rezervlerde 16,6 milyar dolar azalma görülüyor.
Ödemeler dengesi serisinin başladığı 1984 senesinden bu yana gördüğümüz en büyük aylık resmi rezerv kaybı ile karşı karşıyayız. Kur şokunun yaşandığı 2018 Ağustos ayında resmi rezervler 8,6 milyar dolar azalırken, finans hesabından 15,2 milyar dolarlık çıkış görmüştük. Güncel analitik bilanço verilerinde gördüğümüz rezerv kaybı ve menkul kıymetlerden yabancı çıkışı ödemeler dengesindeki tahribatın azalarak da olsa Nisan ayında da devam edeceğine işaret ediyor.


Finans hesabının alt detaylarına bakıldığında net doğrudan yatırımlardan 0,8 milyar giriş, portföy yatırımlarından 5,5 milyar dolar çıkış ve diğer yatırımlardan 3,0 milyar dolar çıkış görüyoruz.
Portföy tarafında hazinenin tahvil ödemelerinden 2,1 milyar dolar, bankalardan 2,7 milyar dolar (büyük oranda uluslararası varlık alımları kaynaklı), diğer sektörlerden 0,7 milyar dolarlık çıkış görüyoruz. Sonuç olarak hisse senedinden 1,1 milyar dolar ve devlet iç borçlanma senetlerinden 2,2 milyar dolar çıkış gerçekleşirken 2,2 milyar dolarlık uluslararası varlık alımları ile net portföy çıkışı 5,5 milyar dolara geliyor.


Diğer yatırımlar kaleminden gerçekleşen 3,0 milyar dolarlık çıkışın çoğu efektif ve mevduat tarafından. Yabancı bankaların Türkiye’deki hesaplarından 2,5 milyar dolar çıkış, yerli bankaların yurt dışındaki muhabir hesaplarından 0,6 milyar giriş görüyoruz. 2019 Haziran ayından bu yana kesintisiz olarak süren yabancı bankaların Türkiye’deki muhabir hesaplarına gerçekleşen giriş tersine dönüyor. Yerli şirketlerin yurtdışındaki hesaplarında 0,9 milyar dolar artış görülüyor. Sonuçta efektif ve mevduat hareketlerinden 2,8 milyar dolar çıkış görüyoruz. Krediler tarafında ise bankalardan 0,6 milyar, hazineden 0,1 milyar net çıkış gerçekleşiyor. Giriş gördüğümüz tek alt kalem finansal olmayan firmalara ticari krediler tarafından gelen 0,6 milyar dolarlık girişi.
Sonuç olarak tüm kalemler toplandığında genel hükümet tarafından 2,2 milyar, bankalardan 5,2 milyar, diğer sektörlerden 1,0 milyar net sermaye çıkışı görüyoruz.


Mart ayında bankalar (1,9 milyar UV ödeme, 1,4 milyar UV borçlanma) ve şirketler (2,0 milyar UV ödeme, 1,8 milyar UV borçlanma) net borç ödeyicisi olmayı sürdürdü. 2020’nin ilk üç ayında uzun vadeli borç çevirme oranı bankalar için %74 (Ocak-Şubat %73), şirketler için %86 (Ocak-Şubat %80) oranında gerçekleşti.


Hibya Haber Ajansı