Coğrafi işaretli ürünlerin pazar payı: 200 milyar dolar

Coğrafi işaretli ürünlerin pazar payı: 200 milyar dolar

Vakıf Katılım

Kalitesi veya ününü belirli bir coğrafi yöreye borçlu olan ürünleri adlandırmak için kullanılan coğrafi işaretler, Türkiye’de ve dünyada güçlü bir gelir kaynağı olurken, bölgelere markalaşma yolunu açarak, tüketiciler için de ayrı bir güven alanı oluşturuyor.Gıdadan tarıma, el sanatlarından sanayiye kadar birçok alanda karşımıza çıkan çoğrafi işaretler, Gemlik Zeytini, Buldan Bezi, Bodrum Mandarini, Antep Baklavası, Isparta Gülü vb. yüzlerce ürün, kökeninin bulunduğu yöre ile özdeşleşerek zihinlerimizde yer ediyor.

37 yıldır Türkiye'de fikri ve sınai mülkiyet hakları alanında hizmet veren Destek Patent tarafından başvurusu yapılan, Karabağlar Kavacık ilçesinde yetişen Kavacık Üzümü’nün coğrafi işaret tescili alındı. Çok yakında AB Coğrafi İşaret başvurusunu da yapacaklarını belirten Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yamankaradeniz, coğrafi işaretler hakkında önemli bilgiler verdi.

Yöresel ürünleri dünya ile buluşturan coğrafi işaretler, ülkelerin ekonomik ve kültürel değerleri açısından büyük önem taşıyor. Gıdadan tarıma, el sanatlarından sanayiye kadar hayatımızın her alanında karşımıza çıkan coğrafi işaretler üretici ve tüketicinin haklarını korumakla birlikte, tarihi ve kültürel mirasa sahip çıkıyor.

Dünya üzerinde coğrafi işaretli yaklaşık 10 bin ürün ve 200 milyar dolarlık pazar büyüklüğü bulunuyor. Diğer ürünlere kıyasla katma değeri çok daha yüksek olan coğrafi işaretli ürünler, ihracat payının yüksekliği dolayısı ile ülke ekonomileri için büyük önem taşıyor.  Kırsal kalkınmaya aracılık ederek sahteciliğin önüne geçmekte önemli bir güç olarak var olan olan coğrafi işaret tescili, diğer sınai mülkiyet haklarından farklı olarak üreticiyi değil, belirli şartlar altında üretim yapan herkesi koruyor.

2.500’e yakın yöresel ürünün 446’sı coğrafi işaret taşıyor

Kurulduğu günden bu yana Türkiye'de fikri ve sınai mülkiyet hakları alanında sektör liderliğini koruyan Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yamankaradeniz, “Ülkemizde 2.500’e yakın çoğrafi işaret özelliği taşıyan ürün bulunurken, şuan için henüz 446 işeretli ürünümüz bulunuyor. Bu ne yazık ki çok az ve gidilecek çok yolumuz bulunuyor. Yöresel ürünlerimizi tescil ile koruyarak hem gelecek nesillere aktarabilir, hem ekonomiye ve yöreye ciddi bir katma değer sağlayabiliriz. Çoğrafi işaretli ürünler marka değeri taşıdığı için ihracatı da son derece etkiliyor. Antep Baklavası, Aydın İnciri, Malataya Kayısısı gibi örnekler Avrupa Birliğinde tescilli ürünlerimizden bazıları” diye vurguladı.

Başvuru sayısı 1 yılda 63’ten 111’e yükseldi

“Coğrafi işaret tescilinin farkındalığı artmaya devam ederken, başvuruların gözle görülür şekilde yükseldiğini gözlemlemekten üreticimiz, toplumumuz ve ülkemiz adına büyük mutluluk duyuyoruz” diyen Yamankaradeniz sözlerine şöyle devam etti; “2019’un ilk 6 aylık döneminde yapılan ve şu an aktif olarak devam eden 63 coğrafi işaret başvurusu varken, 2020 yılında ise bu rakam 111’e yükseldi. Coğrafi İşaretler, diğer sınai mülkiyet haklarından farklı olarak yalnızca bir üreticiyi değil, belirli şartlar altında üretim yapan herkesi koruyor. Kolektif bir hak olduğunu ve kırsal kalkınmaya aracılık ettiği için sahteciliğin önüne geçmekte önemli bir güç durumunda. Dünya üzerinde bu alanda yaklaşık 10 bin ürün, 200 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğü mevcut.

Günümüzde insanlar, yöresel değere sahip, doğal olan ürünleri daha çok tercih ediyor. Tüketiciler bu ürünler için yüzde 20-25 oranında daha fazla ödeme yapmayı kabul ediyor. Ayrıca coğrafi işaretler, bulunduğu yöreye katma değer sağlarken, istihdamın ve ihracatın önünün açılmasını da sağlıyor. Ülkemiz, coğrafi işaretler konusunda çok zengin bir ülke. Yerel değerlerimizi ihraç ederek dünyanın diğer ülkelerine ulaştırmak aynı zamanda kültür ihracı yapmamıza da olanak sunuyor”dedi. 

Yamankaradeniz denetim ve uluslararası tescil konusunun önemine de dikkat çekti; “Coğrafi işaret sisteminin sağlıklı bir yapıda ilerlemesi için denetim mekanizmasının çalışıyor olması çok önemli. Denetim yapısı oturtulamaz ise coğrafi işareti alınmış ürünlerin sahteleri kontrol altına alınamaz. Bu nedenle yıllık bazda denetim yapılarak raporlanması ve Türk Patent ve Marka Kurumu’na sunulması gerekiyor. Yurt içinde tescili yapılan ürünlerin uluslararası tescilinin de yapılması, ülkemizin bu ürünlerin ihracatından yeterli payı alabilmesi için büyük önem taşıyor. Örneğin; çok yakın zamanda Destek Patent olarak başvurusunu yaptığımız Karabağlar Belediyesi’nin Kavacık Üzümü’nün coğrafi işaret tescili alındı. Şimdi de AB Coğrafi İşaret başvurusu yapılacak.”

2019 yılında en çok başvuru Bolu’dan, 2020’nin coğrafi işaret başvuru rekoru ise Bayburt’tan geldi

Coğrafi işaret başvurusunda 2019 rekorunun Bolu şehrinden geldiğini belirten Destek Patent yetkilileri, Bolu Abant Nilüfer Çiçeği Kolonyası, Bolu Sarı Patatesi, Bolu Kabaklı Gözlemesi, Bolu Fındık Şekeri, Bolu Patatesli Ekmeği ve Bolu Manda Kaymağı ürünleri ile başvuruların yapıldığını belirtti. Bolu’yu Kastamonu Örme Fanilası, Kastamonu Yaş Tarhanası, Kastamonu Siyez Buğdayı ile Kastamonu ili ve Karacasu Çömleği, Nazilli Pidesi, Bozdoğan Cevizli Sucuğu ile Aydın ili takip etti.

2020’nin ilk altı ayında geçen seneden 48 adet daha fazla başvuru gerçekleştiğinin altını çizen Destek Patent yetkilileri, bu yılın başvuru rekoru kıran şehrinin Bayburt Karapancar, Bayburt Ekşi Lahana, Bayburt Süt Böreği, Bayburt Yalancı Dolma, Bayburt Tarhunu ve Aydıntepe Şeker Kuru Fasulyesi ile Bayburt ilinin olduğunu belirtti.

Bayburt’u Afyonkarahisar ve Kütahya takip etti

Bayburt ilini takiben en çok başvuru yapan iller Emirdağ Koyun Yoğurdu, Emirdağ Kilimi, Emirdağ Güveci, Emirdağ Dolgulu Köftesi, Emirdağ Yumurtalı Pidesi ile Afyonkarahisar ili ve Kütahya Köpük Helvası, Kütahya Bitli Helvası, Kütahya Kızılcık Tarhanası, Kütahya Cimcik Aşı / Cimcik, Kütahya Paşa Helvası ile Kütahya ili oldu.

Hibya Haber Ajansı